De rol van leiderschap bij polarisatie op de werkvloer
Als leidinggevende heb je een belangrijke rol in het herkennen én oplossen van polarisatie. Spanningen verdwijnen namelijk niet vanzelf —ze groeien als niemand ingrijpt. Het er “niet over hebben” is geen effectieve strategie. Kies bewust de manier waarop jij als leiddinggevende reageert op de signalen.
Hoe signaleer en verbind je als leidinggevende?
1. Bruggenbouwen: ja, maar pas op!
Goed leiderschap betekent niet dat je alle meningsverschillen moet gladstrijken, maar juist dat je de dialoog aanmoedigt. Door actief te luisteren, begrip te tonen, bruggen te slaan tussen verschillende afdelingen en teams, en indien nodig te begrenzen, voorkom je escalatie en help je teams weer samen te werken. Maar, er zijn valkuilen! De manier waarop je gesprekken faciliteert maakt uit welk effect je hebt. Zo kun je met een “scherp debat” en “even chargeren” onbedoeld de polarisatie alleen maar aanwakkeren in plaats van oplossen.
2. Ken de dynamiek van polarisatie
Een veelgebruikt model om de dynamiek van polarisatie te begrijpen is het model van Bart Brandsma. Dit laat zien dat in elk gepolariseerde situatie er extreme geluiden zijn (de polen of pushers), mensen die een kant kiezen (joiners) en een groep middenstanders (het “stille midden”) die genuanceerder naar zaken kijkt. Hoe sterker het geluid van de beide polen, en hoe meer zij worden toegestaan om hun mening te verkondigen, hoe sterker de groei van de tweedeling. En krimp van de genuanceerde middengroep. Geef je als leider enkel aandacht aan wie het hardt roept, is de kans groot dat je bijdraagt aan de tweedeling. Ga in plaats daarvan op zoek naar de nuance en de niet vaak gehoorde meningen van gematigde en genuanceerde collega’s.
3. Verbindend taalgebruik
Als leider is het belangrijk om niet zelf partij te kiezen, maar juist bruggen te bouwen tussen verschillende perspectieven. Dit betekent dat je niet meegaat in WIJ-ZIJ-denken en groepen tegenover elkaar zet middels je taalgebruik. Maar dat je een ander soort gesprek faciliteert in de organisatie, bijvoorbeeld “luistergesprekken”. Waarin je mensen uitnodigt om naar elkaars standpunten te luisteren met respect, en zonder direct een oordeel te vellen.
En bij conflict? In plaats van een duidelijke ‘winnaar’ en ‘verliezer’ aan te wijzen, faciliteer je een gesprek waarin beide partijen hun zorgen en belangen kunnen uitspreken. En maak je het onderliggende dilemma bespreekbaar. Vervolgens heb je als leider begrip, maar vanuit je rol stel je kaders.
Leren hoe je dit doet? Bekijk onze trainingen:
Breed gedragen besluiten d.m.v. Deep Democracy
Dilemmalogica voor leidinggevenden
4. Heb het erover op een goede én leuke manier, juist in groepsverband
Moeilijke thema’s bespreekbaar maken op de werkvloer, op een luchtge manier, kan bijvoorbeeld met een serious game.
De spelsimulatie POLARIS is daar speciaal voor gemaakt. In een dagdeel stap je in de schoenen van inwoner, mediabaas, sociaal werker, politie, rechter of stadsbestuur in een sterk gepolariseerde stad.
Heb je minder tijd tot je beschikking en wil je toch met polarisatie aan de slag, denk dan aan onze workshop:
Touwtrekken: de dynamiek van polarisatie
In deze workshop krijg je binnen 1.5 uur inzicht in hoe de dynamiek van polarisatie werkt en hoe verschillende collega’s op vlak van een (vooraf gekozen) thema worden geraakt. Hiermee creëer je inzicht in elkaars standpunten en belevingswereld en versterk je onderling begrip en inlevingsvermogen.
